Finanse a przedsiębiorczość
To, na ile rozumiemy otaczający nas świat, przesądza o tym, jakie rozwiązania pojawiających się problemów jesteśmy w stanie zaproponować. Chcemy żyć w otoczeniu ludzi, którzy podobnie jak my, chcą rozumieć zachodzące wokół nas procesy i zmiany. Do takiego życia przygotowujemy nasze dzieci.
Jeśli zależy nam, żeby wyrosły one na przedsiębiorczych ludzi, którzy będą dostrzegać potrzeby innych i odpowiedzą na nie poprzez podejmowanie właściwych decyzji, ciężką pracę, podejmowanie ryzyka tam, gdzie to będzie wskazane, musimy zadawać sobie często pytanie, o czym pamiętać i czego nie zaniedbać w towarzyszeniu im na drodze do dorosłości. Wydaje się oczywiste, że tego typu działaniom zawsze będą towarzyszyły kwestie finansowe.
Dzieci i finanse
Aby przekazać właściwy sposób myślenia o pieniądzach naszym dzieciom, warto podjąć refleksję, jakie jest tak naprawdę nasze zdanie w tym temacie (jakie znaczenie symboliczne przypisujemy pieniądzom) i czy nasze działania nie przeczą naszym deklaracjom. Wszak dzieci uczą się przez naśladowanie i emocje. Obserwują nas, nawet gdy sobie tego nie uświadamiamy lub w danym momencie nie życzymy. I choć pieniądze są tematem, o którym dżentelmeni nie rozmawiają, to pomyślmy krótko, jak wydajemy pieniądze, kiedy nikt nie widzi lub co mógłby powiedzieć o nas ktoś, kto miałby do dyspozycji tylko nasze ostatnie miesięczne rachunki.
Jak w takim razie przygotować dzieci, żeby w przyszłości dobrze radziły sobie z tematem finansów i żeby zarządzały pieniędzmi w taki sposób, żeby nie było to dla nich męczącym obciążeniem? Zacznijmy od siebie, ponieważ to rodzice są odpowiedzialni za wychowanie finansowe dzieci. Nauczyciele – poprzez programy edukacyjne – jedynie wspierają ich w tym zadaniu. Są jednak takie programy czy instytucje, które poruszają kwestie edukacji finansowej w sposób ciekawy i warty pokazania.
Edukacja finansowa dzieci
Edukacja Finansowa Dzieci to inicjatywa dr Anny Malińskiej, która w programie łączy naukę z zabawą. Wspiera rodziców i nauczycieli, a także towarzyszy w rozwoju dzieciom i młodzieży poprzez projekty w szkołach i przedszkolach. W założeniu działalność ta ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie promuje żadnej instytucji finansowej, produktów lub usług finansowych czy też inwestycyjnych.
Zapytałam p. Annę o podstawowe zasady, które jej zdaniem są istotne w edukacji finansowej dzieci. W odpowiedzi pojawiło się ich 7.
7 zasad edukacji finansowej dzieci
- Zasada tożsamości w kontekście własności. Dziecko, zanim dorośnie, powinno poznać, kim jest i jakie ma wartości. Potrzebuje zrozumieć, że nigdy, pod żadnym pozorem, nie może uzależniać poczucia własnej wartości od ilości posiadanych pieniędzy. Życie ludzkie to coś więcej niż tylko sprawy materialne.
- Zasada powiększenia. Pieniądze powiększają każdego i wszystko, czego dotkną. Bogactwo obnaża ludzi takimi, jakimi są – dobrymi czy złymi. Rozrzutny stanie się bardziej rozrzutny, pracowity i zaradny stanie się bardziej pracowity i zaradny. Warto przemyśleć, co chcemy ukształtować w dzieciach, zanim pieniądze to powiększą.
- Zasada społeczności – Otaczanie siebie i dzieci ludźmi, którzy podzielają Twoje wartości, spowoduje, że dzieci nie będą Cię postrzegać za dziwaka. Zwłaszcza dzieci, które nie są dominujące, dobrze, żeby miały dobre środowisko, które pozwoli im naturalnie ulegać ku dobru.
- Zasada łapania okazji – Nauczanie o finansach nie powinno być obsesyjne. Uczmy dzieci w domu, kiedy nadarzy się odpowiednia okazja, kiedy wydarzy się jakaś sytuacja związana z tym tematem, wystarczy krótkie wytłumaczenie, komentarz, przybliżenie historii. Na zajęciach nauka ma przebiegać w formie zabawy, bez presji i radośnie.
- Zasada adekwatności – Przemyślenie przekazywanej wiedzy i umiejętności pozwoli dostosować je do wieku dzieci. Zbyt trudne tematy zniechęcą dzieci, natomiast stopniowe zwiększanie poziomu trudności motywuje do rozwoju.
- Klarowne reguły gry – Ustalenie jasnych zasad pozwoli dzieciom poczuć się bezpiecznie w świecie finansów: Informuj o zasadach, np. nie kupujemy impulsywnie. Spisz zasady i umieść je w widocznym miejscu. Dostosuj zasady do wieku dzieci.
- Planowanie spadkowe – Warto, aby dzieci znały plan awaryjny, w razie wypadku, ciężkiej choroby lub śmierci rodziców. Nie należy takimi sytuacjami straszyć dzieci, ale rzeczowo przekazać, gdzie znajdują się kluczowe informacje na wypadek tego typu okoliczności.
Autorzy: Elżbieta Wagner i Anna Malińska
Dr Anna Malińska koordynuje powstawanie innowacji pedagogicznych w Instytucie Educare. Zajmuje się między innymi programem kształcenia przedsiębiorczości u dzieci i młodzieży.